2 Mayıs 2011 Pazartesi

Pomaklar Üzerine Düşünceler-3-

6)- Yine Pomak Türkleri yazısından alıntı yaparak düşüncelerimizi açıklamaya devam edelim.Cin fkirli yazarımız aynen söyle devam ediyor:“…Ancak, ilginç olan husus, Pomak adının, XİX ncü yüzyılda ortaya atılmış olmasıdır. Aynı dönemde, doğudaki soydaşlarımıza “Kürt” adı ile hitap edilerek Türkler arasında bölücülüğün yapılması, ……… Osmanlı Devleti’ni parçalayabilmek maksadıyla batılılar tarafından icat edilmişlerdir…..”
Bu kadarına da pes demiyen çıkacakmıdır acaba merak ediyorum.Onca ilerlemeye, çağdaşlaşmaya rağmen, bütün Dünyayı Türklere düşman ve tuzak hazırlamaya çalışıyor gören çağdışı bir zihniyet. Devletin dahi Kürt etnisitesini kabul ettiği ve Türkiyedeki etnik ulusların varlığını kabul ettiği bir dönemde post-kapitalist çağda feodal etnik birlik safsatasından başka birşey değildir.Ayrıca Kürt vardır yoktur, konusuna çok fazla yer ayırmak bile yazıdaki iddiaya haketmediği değeri vermek olacaktır. Bizi asıl ilgilendiren konu Pomaklar olduğuna göre yazara batılı kaynaklardan değilde,direk Osmanlı kaynaklarından alıntılar yaparak cevap vermek en doğru tavır olacaktır. Alıntılar: l-) ”…Gümülcine’ye bağlı “Koşukavak ve Ahiçelebi Pomakları Hıristiyanlaştırılmaktan kurtulmak isteyince, sınırlar açıldı ve gelenler uygun yerlere nakledilerek iskân edildiler…” [4] ll-) ”…93 Harbi’nden sonra hicrete mecbur kalan Pomaklar, Türkiye’de çeşitli mahallelerde iskân edilir edilmez, gönüllü olarak askere alınmak istemişler ve hemen Ordu’ya katılmışlerdır…” [5]
lll-) ”….Bu baskılar üzerine, harp bittikten sonra da Pomaklar kendi belki de bin yıldır yaşadıkları Anavatan’larından “Müslüman kalmak için” hicret etmek istemişlerdir. [6]
lV-) ”….Istanmak Sancağı Pomakları hududu geçmek isteyince, buradaki Osmanlı Askerleri ateş açarak gelmelerini engellemek istemiştir…”[7]
Aslında bu tür alıntıları bulup aktarmak çok fazla zor değil.Yeterki gözlerimiz gerçekleri görmek istesin.Ayrıca bu alıntılardan sonra, kalkıpta Pomak isimlendirmesinin batılıların Osmanlıyı parçalamak için ortaya attığı bir yalandan ibaret olmadığını ,Osmanlının bizzat kendisinin tuttuğu kayıtlarda Pomakları tanıdığını çok net görebiliyoruz. 7)- Bu konularda sürekli ısıtılıp ısıtılıp ortaya sürülen diğer bir konuda: “”..Pomaklar aslında yüzyıllar önce Osmanlı tarafından ve Konya bölgesinden balkanlara gönderdiği yörüklerin torunlarıdır..” tezleri .
Bu konuya şu şekilde bir açıklama getirilebilir diye düşünüyorum. ”……Bildiğimiz kadarı ile Pomaklar Balkanların yerlileridir. Çok dağınık yaşarlar ve Konya dan ya da Karamanoğlu olarak Balkanlara gelen insanların [Osmanlı yönetimi altında gelmişlerse] dağlara yerleşip çok fakir bir yaşam sürmeyi kabul etmelerini destekleyecek hiç bir gerekçe yoktur. Hani gelip yerleştikleri yöreleri yönetmek için yerleştirildiler dense, o zaman anlarım, ama o zaman da başka sorunlar çıkar: Örneğin: Kendi dillerini yaygınlaştırmaları ya da yaşatmaları?? Böyle bir durumda da işleri güçleri yokmuş gibi Türkçe ya da Karamanlı dilini [ki Rumca konuşan Türkler idi] bırakıp Slav dilini uyarlamaları ve konuşmalarının açıklanması çok zor bir konudur. Zaten mali açıdan da Osmanlılar için makul bir şey değil: Verimli olan Balkan topraklarına niye Türkiyeden nüfus yerleştirsinler ki? O zaman gayrimüslimlerden daha yüksek öşür ve zeamet alınıyordu ve Osmanlılar Balkan Topraklarında Müslüman olmak isteyen nüfusları dahi caydırıcı davranıyorlardı… …”[8]
Ayrıca sanırım eski TTK Başkanı Y. Halaçoğlunun 16.yy ortalarında Balkanlardaki yörük guruplarının ocak ocak dağılımlarını gösterdiği harita yeterli bir referans olmaktadır.Zira bu haritaya göre Pomakların, günümüzde Bulgaristanda çoğunlukta olduğu bölgelere herhangi bir yörük yerleşiminin yapılmadığı çok net bir şekilde görülmektedir.
Tabiki yörüklerin olduğu bölgelerde de Pomaklar da vardı ,bu durumda şimdiki Pomakçaya girmiş Türkçe kelimelerin hangi yollarla Pomakçaya girdiği noktasına açıklık getirmektedir.Günümüzde de bu bölgelerin Pomakçası içerisinde daha fazla türkçe kelime barındırırken Yusuf Hallaçoğlunun haritalarına göre yörük Türkmenlerinin yerleştirilmediği bölgelerde yaşayan Pomaklarının Pomakçası çok duru bir şekilde kendini günümüze dek koruduğunu görülmektedir.8)- Pomakların (yunanistanda) Türklere yakın olan kesimlerinde ve Türkiyenin meriç ipsala ilçeleri arasında 2-3 köy Aren Pomakları olarak adlandırılır.Yunanlılar bu ismin antik grek kavimlerinden ”Agriyani” kavminden geldiğini iddia etti.Buna karşılık(bu güne kadar tabiki türk tarafının böyle bir tezi yoktu) Türk tarafı eğer Pomakların kökleri Agriyanilere dayanıyorsa, bu kavim antik grek kavmi değil ”İskit” kavimlerinden birisidir,iskitlerde türk boylarındandır ( ?) ,dolayısıyla Pomaklar Türk kökenlidir diye bir mantık(sızlık) silsilesini Arkeolog Ercan ÇOKBANKİR ortaya attı.Olay tamamen Yunan agriyani tezlerine cevaben ısmarlama olarak hazırlandığı apaçık ortadadır.Yani tarihçi bakışıyla tarafsızlık içerisinde değil,Yunanistan iddialarını nasıl çürütürüm düşüncesiyle kaleme alınmış düşünceler olarak karşımıza çıkmatadır.Buda yazılanların hiçte bilimsel ve gerçeklerle örtüşmeyeceği sonucunu doğurmaktadır. Gelelim gerçekliğe.Pomakların genel nüfusu içerisinde Aren Pomakları denilen kesim %10 u ancak temsil ediyor.Bu temsiliyet Batıtrakyanın ovalarında yerleşmiş kesimler ve dediğim gibi ordan mübadele ile gelip Edirnenin ilçelerine yerleştirilmiş 2-3 köyden ibarettir.Genel Pomak kitlesi rodoplular ve lofçalılar olarak (Torbshleri ve Goranları unutmamak lazım) büyük iki ana kola sahiptirler.Şimdi Batıtrakyadaki Aren isimlendirmesini ele alıp (Aren isimlendirmesinin nereden geldiğide yapılmış araştırmalarlada ayrıca netlik kazanmıştır.Başka bir başlık altında bu konuyu işlemekte fayda var diye düşünüyoruz) tüm Pomak kitlesi Aren Pomaklarına dayanır demek hiçte aklı selim bir davranış şekli değildir.Aslında bu tezin bir an doğru olduğunu düşünsek bile ,bu sefer kumanlılık tezinin savunucusu sayın H.Memişoğlunun tezini çürüten bir tez haline geliyor. Şöyle ki ,H.Memişoğlu gibiler ve devletin resmi tezi Kuman Peçenek guruplarıdır.Oysa arkeolog Çokbankir bey iskitlere dayandırıyor, yani farklı bir boy,iki farklı köken karşımıza çıkıyor.Herşey gün gibi ortadayken hala Pomak Türkleri diyenler nedense Memişoğlu ve Çokbankir ın Pomaklar üzerine yazdığı, ama tamamen birbirinin zıttı olan iddiaları içeren yazılırını ,hiç okumadan referans göstermek cahilliğe düşmeyede devam etmektedirler. Şimdi sonuç itibariyle Türkler desek bile ,Pomakların kökeni nedir?İskit kökenlimi?,Kuman kökenlimi? yada Konyadan Osmanlının balkanlara yerleştirdiği Konya-Karaman Türklerimi?Türk tarafı önce bu çelişkilerini ortadan kaldırsın ,sonra karşımıza çıkıp Pomakların kökenine ilişkin kimlik tespitinde bulunsun.
Devam edecek………………
———————————————-
[4]-BOA. DH. İD. dosya: 85, gömlek: 44
[5]-BOA. A. AMKT.MHM.dosya:763 ,gömlek:13
[6]-BOA. DH. MKT. dosya: 421 gömlek: 105 – 25 Receb 1319 (07.11.1901)[7]-BOA. DH .MKT. dosya: 2565, gölek:1, 23 Şaban (04-12-1901)[8]-Azgelismislik surecinde Turkiye, Yazar: Stefanos Yerasimos



19 Nisan 2011 Salı

Pomaklar Üzerine Düşünceler-2-

İbrahim Kenar /Mart-Nisan/2011

Vicdanlı ve adil düşünceli bir insan şu unsurları göz önüne almalıdır:
a) Pomaklar dağlık yerlerde yaşayan, şehir yaşamından uzak guruplardır(Günümüzdeki şehilere zorunlu göç olgusu göz önüne alınmamıştır). Dolayısı ile dillerinin daha köylüce, basit olması kaçınılmazdır. Aynı sebeple de teknik terimleri, yaşamlarında kullanmadıkları ifadeleri başka dillerden ödünç almaları da çok doğaldır. Türkiyede bir araba ya da bilgisayar reklamına bakın, ne dediğimi daha iyi anlarsınız.

b) Aynı şekilde, Türkiyede konuşulan (en azından bizim konuştuğumuz Pomakça) Bulgaristan’dan geldiğimiz 130 yıl öncesinin slavcasıdır.Kendisini geliştirememiş, teknik ve ekonomik yaşama girmemiş olmasından kaynaklı 130 yıllık bir dondurulmuşluk yaşamış ve buda günümüze uyarlanmasında zorluklara yol açmaktadır. Bunun da epey basit bir açıklaması var. Başka bir dini benimsemiş ve epey izole yaşayan bir gurubun o dinle gelen bir sürü terim ve kavramı özümsemesinden daha doğal ne olabilir? O sebeple bir dizi Türkçe veArapça ifade Pomakçaya kolaylıkla girmiştir. Bunu daha sonra gelenekler kısmında başka bir şekilde ele almak konuyu daha iyi açıklayacaktır.Bugaristandaki Pomaklar özellikle bulgarcanın etkisinde kalmış ve Pomakçanın üretim dili olarak kullanılmamasından kaynaklı da her yeni üretilen şey günümüzde Bulgarca kökenli kelimelerin Pomakça içerisinde çoğalmasına sebebiyet vermiştir.

c) Türkiyedeki diğer Pomak guruplarının farklı diyalektler kullanması Balkanların hangi yöresinden geldikleri ile ilgili olmakla beraber, Pomakçanın ortak bir eğitim dili gelememiş olması ilede yakından ilgilidir. Yunanistandan gelenler daha Yunanlılaşmış bir dil kullanmakta iken, Makedonyadan gelenlerin daha sert yapılı bir slavca konuştuklarını-en azından yazılı metinlerden görebiliriz.Her tartışmada dil faktörü sürekli gözardı edilen ya da tartışmanın amacına uygun biçimlerde çarpıtılan bir unsur olmaktadır.
Söz konusu makalelerde şu şekilde olay yansıtılmaktadır ;“….Pomakların konuştuğu ve “Pomakça” olarak ifade edilen dil “Pomak Türk Lehçesi”(diyalekti) olarak adlandırılmaktadır.Pomakça’da %60 oranında Türkçe kelime bulunmaktadır.”
İşte size yukarıdaki saçmalığın başka türden bir tekrarı. Bu lehçe nereden geliyor? Türkçe kelimeler dışında gramer yapısı, aksanı, gırtlağı, kendineözgü sesleri ile neden hiç bir ortak özellik taşımıyor? Moldova’daki Gagavuzlar dinlerinin farklılığına rağmen dillerini koruyorlar da Pomaklar niye Türkçeden vazgeçiyor?

4)- Tam da bu unsura değinmiş olmam beni takip eden noktaya getiriyor. Çokça ortaya şöyler sözlerde atılmaktadır.’….Yunanistan’ın, Slav kaynaklı olarak belirttiği Pomak dilini ve kültürünü kendi menfaatleri doğrultusunda geliştirme çabaları ve Pomakların Türklük ile ilgilerini kesmeye yönelik yasaklamaları yanında Bulgar yönetimi de…”

Yunanlıların Pomakları Helenleştirme çabası başka bir saçma iddia. Oysa Yunanistan ,Pomakların Yunanlı olduğunu iddia etmekten çok Türk olmadıklarını iddia ediyor. Bulgarlar da Yunanistan’daki Pomakçanın dahi ne kadar çok Bulgarçaya benzediğini işaret ederek kendi tezlerini güçlendirmeye çalışıyor. Konu bundan ibaret. İskender, Makedonluk vb. de on yıllardır rastladığımız pehlivan tefrikaları gibi dayanaktan yoksun saçmalıklardan başka bir şey değil. Her zaman, her toplumda bu türden aşırı milliyetçi, tarih anlayışını nalıncı keseri gibi kendine yontan çevreler vardır ve bu özellik sadece Türkiyedeki milliyetçilerin tekelinde değildir. İngiltere, Fransa gibi göreli olarak ulusal sorunlarını nispeten çözmüş toplumlarda dahi böyle beyni yapağı dolu sözüm ona milliyetçi kuramcılar vardır.

5)- ”…Pomak Türkleri arasında Peçenek, Kuman, Avcı,Kahraman, Pehlivan, Zeybek, Yörük Çavuş, Onbaşı, Yüzbaşı, Binbaşı, Paşa, Kahya, Karadayı, Haseki, Oruç, Subaşı vb. soyadları yaygın olarak kullanılmaktadır…”Şimdi, yukarıdaki iddiayı iki bölümde almak gerekir kanaatindeyim.
İlki: Balkanlarda varlığı inkar edilmeyen Türklerin bu türden isimler almasından daha doğal bir şey yoktur. Ama “Pomak Türkü” deyip aslında olmayan bir ulamayı kurallaştırmak başka bir hezeyan. Haa bu arada sormadan edemiyeceğim,bu soyadları ne zamanki soyadı kanunlarına göre bu isimler alınmış? Çünki 1934 tarihli Soyadı Kanunu Layıhası, soyadının milli kimliğin bir nişanesi olduğunu belirterek, soyadının varlığını bir medenilik işareti olarak değerlendirmektedir. Genel kuruldaki görüşmelerde en çok vurgulanan husus, soyadlarının Türklüğün göstergesi olması lüzumudur.Kanun her Türk’ün bir soyadı sahibi olmasını zorunlu kılmakta, mevki, resmi makam, aşiret ve yabancı ırka gönderme yapan soy adlarının kullanımını yasaklamaktaydı. Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılan Soyadı Nizamnamesi, Arnavutoğlu, Kurtoğlu gibi başka bir milliyete delalet eden, Çerkes Hasanoğlu, Boşnak İbrahimoğlu gibi başka bir milliyetle ilişkili olan soyadlarının kullanımına yasak getirmekteydi. Aynı şekilde, “yan, of, ef, vic, iç, iş, dış, pulos, akı, zade, mahdumu, veled ve bin” gibi takıların kullanımı da yasaklanmaktaydı.[3]Ek olarak ta Osmanlı yönetimine çok yakın olan Pomaklara verilen görevler, işler nezdinde tabii ki Türkçe ünvanlar verilecektir. Soyadı zorunluluğu ortaya çıktığında birçok kişininmesleği ve unvanını soyadına dönüştürdüğü evrensel bir gerçektir.
Buraya kadar olan kısım ilk şık.
İkinci sıkka gelince: şu anda dahi pek çok Pomak köyümde, Bulgaristandan ayrıldıktan 130 yıl sonra bile, birçok ailenin Sırakuvtsi [Yetimoğulları], Temnitsi [Karanlıkoğulları] Pileküvtsi [Piliçoğulları] Gegüvi [Gega arnavutu] lakapları ile tanınmalarına ne diyeceğiz?

Devam edecek…..


[3] =Yıldız, Ahmet. [2001] 2007. “Ne Mutlu Türküm Diyebilene”: Türk Ulusal Kimliğinin Etno-Seküler Sınırları (1919-1938). İstanbul: İletişim Yayınları. 236.






http://pomaknews.com/?p=4275

Pomaklar Üzerine Düşünceler-1-



Hepimiz bir şekilde bu güne kadar Pomaklar hakkında pek çok bilgiye ulaşmış ve okumuştur.Bu yazılanlar zaman zaman zaman Pomaklar meselesine samimi bir katkı çabasıtaşımaktadır. Fakat çoğu zamanda art niyetli, kışkırtıcı ve egemen-ulus milliyetçisi kişilerin zihniyetini yansıtmakta olduğunu görmemiş olamayız.
Bu iddialeri biliyoruz aslında,Bulgardan daha Bulgar, Hellen’den daha Yunanlı ve Türkten daha Türk olduğumuz türünden iddialar.Fakat Pomaklar meselesine bakarken iyi niyet yetersiz kalmakta ve yetmemektedir, ya da eski bir deyişle `Cehenneme giden yol iyi niyet taşları ile döşenmiştir’
Biraz kuman-kıpçak benzeştirmelerine kısaca değinmekte fayda olacağını düşünüyorum.Bu tarzda yazılmış makaleler yanında yayınlanmış 2-3 kitap ta mevcut[1].Fakat bu çalışmalar ilk başta akademik gibi görünmesinin altındaki bir dizi yanılgı, varsayım, yoksayım ve inkarcı yaklaşıma dikkat çekmek gerekiyor.

Bu durumda genelleme yapmak yerine örnekler verip onlar üzerinde konuşmak galiba daha iyi olacaktır.

1)- Bir an için Pomakların Kumak-Kıpçak Türkleri olduklarını varsayalım.Aynı şekilde Bulgarlar da Orta Asya kavimlerinden gelmekte ama biz şu anda Bulgarlara Türktür demiyoruz. Anadoludaki Türk kavimlerinden çok daha önce gelmiş olmaları sadece daha önce Hıristiyanlaştıklarını ve Bulgarlaştıklarına işaret eder. Mademki Bulgar Türkü diyorsunuz, niye o zaman Pomaklar Bulgardır diyemiyorsunuz.Ortada ciddi bir çelişki sizce de yokmu? Görünüşe bakılırsa çok yakın zaman dilimleri içinde ve aynı yollardan gelmişler.Oysa gerek Kumanlar gerekse Protobulgar denilen kesimler balkanlarda slav varlığı üzerine gelmişlerdir.Bulgarlar burda eriyerek ama isimlerini koruyarak kendi oluşumunu slavlaştırmışlar ve günümüze bu şekilde yansıması gerçekleşmiştir.Bu bize Türkiyedeki “Pomakım ama özbe öz türküm” diyenlerin Pomak ismini koruması ama herşeyiyle Türkleşmesi arasında ciddi benzeşmelerin olduğunu göstermektedir. Ayrıca Pomakların Rodop Slav gurubu olması ve Protubulgarlar la arasında karışmış bir bağ olmamasından kaynaklıda bugün Bulgar devletinin resmi tezlerinde Pomaklara “siz temiz ,ari bulgarlarsınız” şeklinde ki tanımlamalar dikkati çekmektedir.Yani içine başka karışımların girmediği saf slav gurupları olarak ta bu tespiti yorumlamak tam yerinde olacaktır.

2)- Türk resmi tezlerinin(aslında Pomak halkını iskitlere dayandıran[2] tez kendi aralarında bile çelişkili ve birbirinin tam zıttı bir tezdir,o konuyu ayrı başlık altında incelemek daha doğru olacaktır) ana omurgasını oluşturan formülü ele alarak değerlendirmek gerekiyor.Öne sürülenlerin özcesi şu şekildedir; “860′ li yıllardan itibaren Ukrayna ve Romanya üzerinden Balkanlar’a gelen Kuman-Kıpçak Türklerinin soyundan gelen Pomaklar” , ” Pomaklar’ın atası olan Peçenek ve Kuman Türkleri, önce Bizans’ın, ardından da Bulgarlar’ın egemenliğine girmişlerse de yok edilememişlerdir.”Yukarıdaki iddia sadece diğer slavlasmış guruplar gibi ve aynı tarihlerde geldiğini, farklı hareket etmediklerini, guruplaşmadıklarını göstermektedir. “egemenliğine girmişlerse de yok edilememişlerdir” ifadesi `Yenildik ama ezilmedik’ gibi kahvehane muhabbeti ya da milliyetçi gaz vermek değil de nedir?

3)- Bu tarz Kumanlılık iddialarının içine iyice dalınca konunun nasıl bir yerde saçmalığın dikalası na doğru geldiğini görüyoruz: “…Günlük hayatlarında, hemen hiç bir ülkede konuşulmayan Pomakça adi verdikleri Türk lehçesini konuşurlar…..” Bu tezi yazan ya hayatında hiç Pomakça duymamış, ya da ne söylediğinin farkında değil. Bugünkü Pomakcanın aşırı asimile edilmiş haline rağmen Slav dil gurubunun bir dialekti olduğunu görmemek ciddi bir körlük olduğunun varlığına işaret olacaktır.

Pomakça %70 ve daha yüksek oranlarda Slavca, belki %20 civarında Türkçe ( balkanlardaki pek çok devlettin dilinde türkçe kelime oranı bu orana yakındır ,uzun yüzyıllar boyunca Osmanlı idaresinde yaşamaktan kaynaklı) ve daha küçük oranlarda Grek ve bölgedeki diğer dil ve diyalektlerden oluştuğunu söylemek çokta yanlış olmayacaktır(Buradaki oranları genel bir referans olarak veriyorum. Lütfen katı ve kesin olarak almayın). Bunun da çok anlaşılır bir açıklaması vardır. Esas itibarı ile Slavcanın bir dialekti olan Pomakcanın 4 aşırı aşkın Osmanlı yönetiminde Türkçeden bir çok kelimeyi almasından daha doğal birşey olamaz,heleki dinsel inanışta Türk kesimiyle aynı olunca ,bu etkileşim ve alış veriş çok daha fazla olmaktadır. Nitekim aynı şeyi Bulgaristan,Bosna&Herzingovine,Mısır, İsrail, Fas ve Yunanistanda görmek mümkündür. Birçok Türkçe kelime hala geniş bir şekilde günlük kullanımda.
Pomakcanın Gramer yapısı tamamen ve kesinlikle Slavcadır. Aynı Feminin-Maskülin ve Nötr cümle formları vardır ve bu özellik Türkçede hiç bir şekilde yoktur.Bir dili incelerken, o dilin dışarıdan aldığı kelimelere bakmak yerine o kelimelerin nasıl kullanıldığına bakmak gerekmektedir.Eğerki dilin dışarıdan aldığı kelimelere bakarak bir hüküm verecek olursak büyük bir hataya düşeriz. Her dilde başka dillerden gelmiş binlerce kelime çıkartılabilir.Örneğin Türkçeye bakarsak arapça ve farsçalardan tutalım, firansızcalara, ingilizcelere kadar kaç bin kelime artık türkçenin günlük kullanımına girdiğini çok rahat görebiliriz.
Bundan dolayı içerisinde barındırdığı yabancı kelimelerin menşeine göre kimlik tayininde bulunmaya çalışmak hangi aklı selimin kafasına yatar açıkçası merak etmekteyim.
Devam edecek…..

İbrahim Kenar /Mart-Nisan/2011

————————————————-
[1]=Balkanlarda Pomak Turkleri/ Huseyin Memisoglu—–Balkanlarda Pomak Turkleri / Halim Cavusoglu—/ POMAK TÜRKLERİ (KUMANLAR-KIPÇAKLAR) /İlker ALP
[2]=Arkeolog Ercan ÇOKBANKİR’in tezleri